Blog #9 – Vakantie! Is dat ook goed voor pezen?
De vakantie staat voor de deur, altijd een heerlijk moment om tot rust te komen en leuke dingen te doen na een periode van hard werken. Even de belasting wat naar beneden om vervolgens fris weer te kunnen beginnen. Aangezien deze blogs altijd over pezen gaan, is natuurlijk de vraag: is mijn vakantie ook goed voor mijn pezen? Deze blog probeert een antwoord te geven op deze vraag.
Overbelasting versus onderbelasting
Een peesblessure is een relatieve overbelasting van een pees. Er zijn een aantal risicofactoren die de kans op het ontstaan van een peesblessure kunnen vergroten. Voorbeelden hiervan zijn overgewicht, genetica en flexibiliteit van de spieren. De belangrijkste risicofactor is echter de belasting op een pees. Het kan zo zijn dat het hierbij gaat om sporten (training- en wedstrijdbelasting), maar ook dagelijkse activiteiten zoals wandelen of werken in de tuin kunnen een pees provoceren.
Bij de vraag of een pees wordt overbelast is een minstens zo belangrijke vraag: wat kan een pees aan? Dit noemen we de belastbaarheid van een pees. Dit is, naast risicofactoren zoals genetica, afhankelijk van de eerder opgebouwde belastbaarheid. Belastbaarheid van een pees kan worden vergroot door de pees op de juiste manier te belasten (sporten, wandelen, oefeningen). Hoe groot de belasting moet zijn om de belastbaarheid te laten toenemen is afhankelijk van iemands individuele situatie.
Door pezen minder te gebruiken dan daarvoor, worden pezen als het ware onderbelast. Hierbij is de uitdrukking “use it or loose it” van toepassing. Bij een onderbelasting van een pees wordt deze dus minder sterk, de belastbaarheid daalt.
Rust in de vakantie
Rust in de vakantie waarbij je je pezen weinig gebruikt, kan dus zorgen voor een onderbelasting van een pees. De kans is echter groot dat 1,5 week rust zoals in de kerstvakantie, je pezen alleen maar goed doet. Ze worden even wat ontlast en hebben zo de kans om weer wat te herstellen van de voorgaande belasting. Als die periode echter langer duurt dan is de kans groot dat een pees minder sterk wordt en de belastbaarheid dus daalt. Dit zorgt vervolgens weer voor een grotere kans op een overbelasting na afloop van de vakantie. Het wordt natuurlijk een ander verhaal als je een bureaubaan hebt en de hele vakantie full time gaat klussen of als je normaal nooit tijd hebt om te sporten en dit in de vakantie inhaalt.
Praktijkvoorbeelden
In de praktijk zien we zeker ook regelmatig voorbeelden van pijnlijke pezen die “even op vakantie zijn geweest”. Een jumper’s knee (overbelasting van de kniepees) zie je bijvoorbeeld vaak voorkomen in september en oktober. De trainingsomvang na een seizoen gaat vaak naar beneden. Tijdens de zomer is het voor veel sporters het moment om lekker op het strand te gaan liggen, een biertje te drinken en de toerist uit te hangen. Heerlijk natuurlijk, maar de belasting op de pezen is dan wel een stuk minder. Pijn aan de pees zal je tijdens de vakantie waarschijnlijk minder of niet hebben, maar als eind augustus de voorbereiding weer begint ligt de kans op een overbelasting op de loer.
Een ander voorbeeld van een typische peesblessure, is een hardloper die 3 keer per week hardloopt en op een gegeven moment door zijn enkel gaat. Na 6 weken is zijn enkel weer helemaal hersteld en dus start hij weer met drie keer per week hardlopen. Tijdens de zes weken die nodig zijn voor het herstel van zijn enkel, heeft hij door weinig te doen wel zijn belastbaarheid van zijn pezen verlaagd. Door “opeens” weer te beginnen met 3 keer per week hardlopen vindt er een relatieve overbelasting van zijn pezen plaats. Hierdoor kan het zo zijn dat hij last krijgt van zijn pezen.
Om terug te komen op de vraag uit de inleiding: een korte vakantie zal waarschijnlijk goed zijn voor een pees, zodat deze wat rust kan krijgen en overbelasting wordt voorkomen. Als het alleen een iets langere vakantie is waarbij de pees wordt onderbelast, zal dit kunnen leiden tot een zwakkere pees. Wanneer sport of andere (werk) activiteiten weer direct volledig worden opgepakt kan dit tot een peesblessure leiden.
Mathijs van Ark
Als je meer wil weten over de praktische toepassing van wetenschappelijke kennis op gebied van peesblessures is er vrijdagavond 19 januari een lezing in de Bovenkamer van Groningen. Fysiotherapeuten, (para)medici, ervaringsdeskundigen en andere geïnteresseerden zijn welkom. Meer informatie over deze avond is te vinden op www.fysiotherapiescholing.nl.